در ساختمان‌های با سازه بتنی، ستون شامل میلگرد و بتن است. با استفاده از قلب فلزی بتن و کنج‌های قالب بتن می‌توان ستون‌های مربعی، مستطیلی و چند ضلعی را قالب بندی نمود. قالب بتن قالبی است که از فولاد، چوب، آلومینیوم، پلاستیک (پلیمری) یا مواد دیگر ساخته‌می‌شود. تا شکل و اندازه مورد نیاز برای ساخت‌و‌ساز به دست آید. قالب بتن در پروژه‌ها به صورت موقت استفاده می‌شود. اگر چه قالب‌های بتن دائمی نیز وجود دارند که جزء بخشی از ساخت‌و‌ساز باقی می‌مانند. اکثر پروژه‌های ساختمانی که نیاز به ایجاد ستون‌های بتنی عمودی (مقطع مربع یا گرد) را دارند، از سیستم قالب‌بندی ستون استفاده می‌کنند.
قالب ستون بتنی و انواع قالب بندی ستون
در سازه، ستون‌ها وزن طبقات فوقانی خود را تحمل می‌کنند. در صورت انحراف ستون از حالت شاقول حتی به مقدار جزئی، فشار اضافی به ستون وارد می‌شود. و می‌تواند مقاومت ستون را کم کند. از این جهت باید بادقت بالایی قالب ستون بسته‌شده را شاقول کرد. و با مهاربندی‌های جانبی از جابه‌جایی یا کج‌شدن ستون در هنگام بتن‌ریزی جلوگیری کرد.
برای ایجاد سطح صاف بتن لازم است قبل از بستن قالب‌ها، از صاف بودن موضعی و کلی سطوح داخلی قالب‌ها و همچنین تمیز بودن آن‌ها اطمینان حاصل کرد. پس از استقرار میلگردها و تکمیل قالب‌بندی، مرحله بتن‌ریزی انجام می‌شود. با توجه به توصیه آئین نامه ارتفاع بتن‌ریزی نباید بیش از 9 الی 2.1 متر باشد. زیرا که ریختن بتن از ارتفاع زیاد منجر به جدا شدن دانه‌های بتن خواهد شد.
اجرای قالب‌بندی ستون با قالب فلزی مدولار
برای اجرای ستون بتنی با مقطع مربع و یا مستطیل با هر ارتفاعی می‌توان از قالب‌های فلزی مدولار استفاده کرد. قالب مدولار ستون تشکیل شده از پنل‌های فلزی مدولار، کنج بیرونی و اتصالاتی نظیر پین و گوه است. لوله به عنوان پشتبند افقی و در بتن‌ریزی‌های سنگین از سولجر به عنوان پشتبند عمودی استفاده می‌شود. قالب‌های فلزی بتن در اندازه‌های استاندارد تولید می‌شوند. که معمولا با عرض‌‌های 10، 15، … 50 سانتیمتر و طول‌های 1، 1.5، 2 متر تولید می‌شوند.
اجزای این سیستم قالب‌بندی ستون را پنل‌ها، پین و گوه، پشتبند، جک‌های مایل و بست قورباغه‌ای تشکیل می‌دهند.
نکات کلیدی برای قالب بندی ستون با استفاده از قالب فلزی
قبل از بستن قالب‌های بتن ابتدا باید ریسمان کشی انجام‌شود. سپس با ارتفاع 10 سانتیمتر رامکا یا بتن پاشنه ریخته‌می‌شود و قالب‌ها کنار آن قرار می‌گیرند. نکته مهم دیگر شاقول کردن قالب است که باید بسیار دقیق انجام شود. در روند قالب‌بندی بتن باید چیدمان قالب‌ها منظم و دقیق انجام شود، تا شیره بتن خارج نشود.
قالب ستون گرد – قالب فلزی یکپارچه
این نوع قالب از ورق رویه، تسمه و نبشی‌های نوردشده تولید می‌شود. قابل ستون گرد دارای اتصال‌های افقی و عمودی است. که پس از هر محله بتن‌ریزی قالب به آسانی باز شده و مجدد مونتاژ می‌شود. در بعضی مواقع باتوجه به نیاز پروژه قالب‌ها باید به‌صورت یکپارچه طراحی و تولید شوند. که جابه جایی آن‌ها در پروژه توسط جرثقیل صورت می‌گیرد. قالب یکپارچه ستون توسط جرثقیل بلند می‌شود و پس از پایین آمدن از لابه‌لای آرماتورها سرجای خود قرار می‌گیرد.
محاسبه قالب‌بندی ستون
اولین نکته مهم در قالب بندی ستون‌های بتنی، نحوه محابه قالب بندی ستون است. که باید با دقت بالا انجام گیرد. زیرا تمام مراحل بعدی اجرایی به آن بستگی دارد. این کار توسط مهندس نقشه کش بر روی نقشه تعییت می‌شود. تا راهنمای کاملی برای پیمانکارانی که می‌خواهد پروژه را اجرا کنند باشد. محاسبه قالب بندی باید به گونه ای انجام شود که مرحله بعد از بتن ریزی یعنی قالب برداری نیز با سهولت انجام گیرد.
توصیه می‌شود مهندس نقشه کش اگر به هر دلیلی از ستون‌های مستطیل به جای مربع استفاده کرد، اختلاف ابعاد اضلاع ستون مشهود باشد. حدالامکان از ستون‌هایی که اضلاع آن اختلاف کمی دارند نباید استفاده کرد.
در هنگام محاسبه قالب بندی ستون‌ها، نحوه شاقول کردن آن‌ها نیز مشخص شود. به طور مثال، برای ستون‌هایی که مقطع بزرگ تر از 50*50 دارند، باید از قید لوله ای استفاده شود. تا با استفاده از این قیدها قالب ستون دچار تابیدگی نشود. در پشت قالب‌ها باید از جک و یا سیم استفاده کرد تا بتوان قالب‌ها را شاقول کرد. البته روش‌ها برای ابعاد مختلف ستون متفاوت است.
بهترین محل برای قطع بتن ریزی در ستون‌ها و دیوار بشی کجاست؟
شاید بتوان گفت بزرگترین ایراد اجرایی سازه بتنی پیوستگی بتن باشد، که نمی‌توان به راحتی آن را اصلاح کرد. باید سعی شود تمام اجزای باربر به صورت یکپارچه بتن ریزی شود. در بند 9_12_2_1_2 مبحث نهم مقررات ملی ساختمان به این موضوع اشاره شده است. درزهای اجرایی را باید د رمقاطعی درنظر گرفت که د رآن‌ها نیروی داخلی و به ویژه نیروهای برشی کم‌ترین مقدار را دارند.
قیمت قالب بندی ستون بتنی
قالب بندی ستون را می‌توان نو یا دست دوم خریداری کرد. قالب ستون اگر برای پروژه دیگر نیاز نبود، می‌توان آن را مجدد برای پروژه‌های دیگر استفاده کرد. یا به پیمانکارانی که به دنبال کاهش هزینه هستند فروخته شود. گاهی اوقات قالب‌های ستون با پشتبند، سکوی بتن ریزی و راه پله دسترسی فروخته می‌شود. که این موارد نیز باعث افزایش قیمت قالب می‌شوند. همانطور که می‌دانید قالب‌های دست دوم قیمت کم‌تری نسبت به قالب‌های نو دارند. اما احتمال کم‌تری دارد که بتوانند ایمنی را تضمین کنند. با این حال که با استفاده از این تجهیزات افزایش قیمت خواهیم داشت اما این تجهیزات بسیار مفید خواهند بود. با استفاده از تجهیزات جانبی، قالب بندی و بتن ریزی در شرایط کاملا ایمنی انجام خواهد گرفت.
