قالب بتن
فهرست مطالب
بتن که ترکیبی از آب و سنگدانه (ماسه) و سیمان است طف خواص بیشترین استفاده را در میان انواع مصالح ساختمانی دارد.
بتن در ابتدا به صورت خمیری است و با قرار گرفتن در قالبهای مخصوص در نهایت شکل خاصی را به خود میگیرد. بتنهای قالبگیری شده در موارد مختلفی به کار میروند.
در واقع این قالب بتن است که شکل نهایی و مکانی که میتوان از آن استفاده کرد را مشخص میکند. به همین دلیل انتخاب قالب مناسب و نحوه قالب گیری در پروسه ساخت یک سازه بتنی از اهمیت بالایی برخوردار است.
قالب بتن چیست؟
برای ایجاد سازههای بتنی، بتن در قالبهای طراحی شده مخصوصی ریخته میشود که با نام قالب بتن آنها را میشناسیم.
قالب بتن میتواند بصورت موقتی یا دائمی استفاده شود و بتن ریخته شده را به شکلی نگه میدارد تا سفت شده و به مقاومت کافی برای حمایت از ساختمان برسد.
قالب بتن که از آنها با نام سازههای بتنی هم یاد میشود، خواص و ویژگیهایی دارند که از مهمترین آنها میتوانیم به استحکام و توان بالایشان اشاره کنیم. البته این توان و استحکام در أنواع مختلف قالبها متفاوت است.
قالبهای بتن در اشکال مختلفی تولید میشوند، بنابراین میتوان با توجه به نوع سازه قالبی مناسب را انتخاب کرد. جدا از اشکال مختلف، قالبهای بتن را میتوانیم در جنسهای مختلفی ببینیم که نوع فلز و چوب پرطرفدارترین آنها در بازار هستند.
اغلب افرادی که نمیخواهند هزینه زیادی را صرف قالبهای بتن کنند، به سراغ قالبهای چوبی میروند که معمولا مقرون به صرفهتر است. اما باید توجه داشت که معمولا قالبهای چوبی دوام بالایی ندارند و فرایند قالب گیری بتنها توسط این قالبها به زمان بیشتری نیاز دارد. به همین دلیل است که پیشنهاد اغلب مهندسان برای سازه های بزرگ، انتخاب قالبهای فلزی است.
البته نباید از انعطاف پذیری بالای قالبهای چوبی نسبت به قالبهای فلزی نیز غافل بمانیم و این یک ویژگی مثبت برای این قالبهاست. در مورد قالبهای چوبی و فلزی در ادامه بیشتر صحبت خواهیم کرد.
با این تفاصیل قالبهای بتنی را میتوانیم از بسیاری جهات طبقه بندی کنیم:
- از جهت نوع مواد استفاده شده
- از جهت سازگاری با عنصر بتونی
- از جهت ثابت یا متغیر بودن
اما در نهایت نقش تمام این قالبها یکی و آن هم ساخت بتن باکیفیت است.
قالب بتن خوب چه ویژگیهایی دارد؟
باوجود تعدد و تنوع مواد قالب بندی برای ساخت انواع قالب بتن، میتوانیم ویژگیهای زیر را برای تضمین کیفیت یک قالب خوب نام ببریم:
- بدلیل تغیرات ناخواسته در فرآیند پروژهها، توانایی تحمل بارهای بیش از حد محاسبه شده را داشته باشد.
- شکل و استایل خود را با وسایل و مهاربندهای مناسب حفظ کند.
- دارای اتصالات ضد نشت بتن باشد.
- اگر قالب قابل جابجایی است این فرایند نباید به بتن آسیب برساند.
- قالب بتن خوب به نحوی است که قابل استفاده مجدد باشد.
- تا حد امکان وزن کمتری داشته باشد و امکان جابجایی آن با سهولت انجام شود.
- جنس قالب نباید حین یا بعد از کار، تغییر شکل دهد یا از اندازۀ استاندارد خارج شود.
انواع قالب بتن
پرکاربرترین قالبهای موجود در بازار که در اکثر سازههای بتنی مورد استفاده قرار میگیرد:
از زمانی که استفاده از قالب بتن مرسوم شد تا به امروز انواع مختلفی از قالبهای بتنی تولید و مورد استفاده قراره گرفته است. برخی از این قالبها طرفداران بیشتر و برخی طرفداران کمتری دارد.
در این قسمت به معرفی انواع قالب بتن موجود در صنعت ساخت و ساز پرداخته و آنها را بررسی میکنیم.
قالبهای بتن فلزی
قالبهای بتن فلزی معمولا از پانلهای مدولار تشکیل میشوند. این پانلها در ابعاد و اندازههای استانداری تولید میشوند. از قالبهای بتن فلزی میتوان در سازههای مختلف استفاده کرد و معمولا محدودیتی در استفاده از آنها وجود ندارد. به همین دلیل میتوانیم آن را یکی از پر کاربردترین قالبهای بتن بدانیم. ساخت دیوارها، سقف، پل و … از جمله مواردی است که میتوان از قالبهای فلزی استفاده کرد.
قابلیت خوبی که این قالبهای بتنی دارند، این است که میتوانند با توجه به نیاز مشتری در ابعاد مختلف تولید شوند و این موضوع دست معماران را برای انتخاب باز میگذارد.
قالب بتن فلزی بسیار مقاوم است و حتی در برابر آتشسوزی نیز میتواند به خوبی مقاومت کند. البته ظرفیت و مقاومت این قالبها قابل تغییر است.
قالبهای فلزی، سطوح صافی را برای بتنریزی فراهم میکنند و سرعت اجرا به وسیله آن بسیار بالاست. البته قیمت اولیه این سازهها معمولا بالاست.
خود قالبهای فلزی دارای انواع مختلف قالب لبه 5، 6، جدول، تیرچه، گرد،ستون دو تکه و ستون چهار تکه است.
قالبهای بتن چوبی
قالب های بتنی چوبی که در ابتدای مطلب هم در مورد آن صحبت شد، از جنس چوب هستند. البته نه هر چوبی!!! چوب به کار رفته در تولید قالب بتن چوبی از درختان سوزنی برگ گرفته شده است. دلیل این انتخاب سبکتر و نرمتر بودن آن نسبت به درختانی است که برگ پهن دارند. علاوه بر این قابلیت تغییر شکل آنها زمانی که در برابر رطوبت ناشی از بتن یا هوا قرار میگیرند کمتر میشود.
از قالبهای بتن چوبی میتوان چندین بار استفاده کرد. این قالبها مقاومت خوبی داشته و به دلیل وزن سبکشان کار با آنها راحت است. قالبهای چوبی را میتوان به وسیله میخ و پیچ به قالبهای بزرگتر تبدیل کرد.
قالبهای بتن چوبی هزینه کمتری دارند و به دلیل آنکه عایق حرارت هستند، به خوبی از پس حرارتهای بالا برای ساخت بتن برمیآیند.
از این قالبها معمولا برای ستونها، تیر، سقف و فوندانسیون استفاده میشود.
قالببندی چوبی برای تیر
زمانی که از قالببندی چوبی برای تیر استفاده میشود، معمولا دو قطعه جانبی و بست و مهره نیاز است. برای قالبهای چوبی کف، تختههای چندلایی که هم اندازه یا کمی بزرگتر هستند و برای کنارهها از قالبی که با قالب کف همپوشانی داشته باشد، استفاده میشود.
قالب بندی چوبی سقف
قالب بندی چوبی برای سقف، دیگر چندان مرسوم نیست. البته ممکن است برای پروژههای کوچکتر گزینه خوبی باشد.
قالب بندی چوبی ستون
در این قالب بندی باید ضخامت قالب 20 تا 25 و عرض آن نیز 100 تا 250 میلی متر باشد. این قالبها دو به دو باید به هم متصل شوند.
قالب بتن آلومینیومی
این قالبها معمولا وزن پایینی داشته و از مقاومت بالایی برخوردارند. به همین دلیل است که به راحتی جابهجا میشوند و میتوان از آنها در پروژههای مختلف استفاده کرد.
باز و بسته کردن قالبهای آلومینیومی بسیار آسان بوده و میتوان از آنها برای بتنریزی همزمان دیوارها استفاده کرد.
قالبهای آلومینیومی ساخت سازههای یکپارچه و بدون ترک را فراهم میکند.
قالب بتن منیزیومی
از منیزیم نیز برای ساخت برخی از قالبهای بتن استفاده میشود، البته به صورت غیر مستقیم و در فرم اکسید شده…
این قالبها معمولا بسیار سبک بوده و جابجایی آنها راحت است. همچنین در برابر آتش سوزی و سنگینی نیز مقاومت بالایی دارد.
البته باید توجه داشت که از این قالبها نباید در محیطهایی که هوا رطوبت دارد استفاده کرد.
قالب بتن پارچهای
این نوع از قالبها را میتوانیم نوعی تکنولوژی جدید بدانیم.
ویژگی خوبی که این قالبها دارند این است که میتوانید آنها را به هر شکلی که میخواهید، تبدیل کنید. به همین دلیل از آن در ساخت سازههایی که دارای طراحی منحصر به فرد هستند، استفاده میشود.
این نوع از قالبها معمولا سبک بوده و هزینه کمی دارند. همچنین پس از سفت شدن بتن به راحتی از آن جدا میشود.
قالب بتن مدولار یا صنعتی
این نوع از قالب، ترکیبی از چند قطعه است که از قبل ساخته شدهاند. این قطعات چارچوب فلزی دارند و معمولا یا فولادی هستند یا آلومینیومی.
البته بخش داخلی میتواند هر مادهای باشد که معمولا ترکیبی از دو ماه است.
سرعت متصل کردن قطعات این قالب به هم نسبت به دیگر قالبها کمی بیشتر است. معمولا دوام یالایی دارند و نیروی زیاد را به خوبی تحمل میکنند.
قالب بتن پلاستیکی چند بار مصرف
این نوع از قالبها را نیز میتوانیم در دسته قالبهای مدولار قرار دهیم. این قالبها بسیار سبک و محکم بوده و برای سازههای کم هزینه انتخاب مناسبی است.
قالب عایق ماندگار
این نوع از قالب، شامل بلوکهایی توخالی است که در کنار هم قرار گرفتهاند.
این قالبها در محل پروژه ساخته میشوند و در آنها میلههایی قرار میدهند که به عنوان تقویت کننده هستند و پس از آن بتن را در آن میریزند.
قالب سازهای برجا
این نوع قالب نیز در محل اجرای پروژه ساخته میشود. جنس آن معمولا از فیبرهای پلیمری بوده و در ساخت ستون واسکله کاربرد دارد.
این قالبها معمولا در محل پروژه باقی میمانند.
قالب بتن انعطاف پذیر
این قالبها بسیار سبک هستند. معمولا برای ساخت آن از ورقهای مقاوم استفاده میشود.
همانطور که از نام این قالب پیداست، به ذلیل انعطاف پذیری بالایش، به خوبی تغییر شکل داده و میتوان اشکال جالبی را با استفاده از آن ایجاد کرد.
دریافت مشاوره خرید قالب بتن
قالب بتنی سازهای موقت است که برای تأمین و شکل دادن به بتن تازه ساخته شده است. از مواد مختلفی برای ساخت قالب استفاده میشود؛ مانند چوب، فولاد، آلومینیوم و... که بسته به نوع سازه میتوان از آنها استفاده کرد.
اجزا تشکیل دهنده قالب بتن
اجزای یک قالب بتنی بستگی به سازهای دارد که در آن به کار گرفته میشود.
به طور کلی یک قالب بتنی دارای سه بخش اساسی است.
- جداره داخلی است که در تماس یا بتن قرار دارد و شکل نهایی آن را به وجود میآورد.
- تیر افقی معمولاً از جنس فولاد است و وظیفهی نگهداری جداره داخلی بتن را بر عهده دارد.
- بولت مهاری نیز وظیفه اتصال دو سمت قالب و تحمل فشارهای وارده را بر عهده دارد.
قسمتهای اصلی قالب بتن
جداره داخلی
این قسمت همانطور که از نامش پیداست داخلیترین بخش یک قالب بتن را شامل میشود. بخشی که به طور کاملا مستقیم با خود بتن در ارتباط است. در واقع این جداره داخلی است که شکل نهایی بتن را تعیین میکند و میتواند به صورت اشکال مختلفی باشد.
تیر افقی
جداره داخلی توسط تیر افقی نگهداری میشود. این تیرها همانطور که از نامشان پیداست به صورت افقی هستند، از تیر و گیرههایی تشکیل شدهاند که میتوانند یا از جنس چوب یا از جنس فولاد باشند.
وظیفه تیر افقی قالب بتن این است که نیروهای وارد شده از طرف بتن که شکل و شمایلی ندارد و تقریبا خمیر مانند هستند را در میان داربست، تکیه گاه، بولتهای مهاری و خاک تقسیم کند.
کلاف
کلاف در یک قالب بتن، به صورت یک سیم یا پیچ است که باعث اتصال دو قطعه مقابل قالب به یکدیگر می شوند. در نتیجه وجود این قسمت، قالب از یکدیگر جدا نخواهد شد. خود بولتها انواع مختلفی دارند که هر کدام در قالب بتن نقش خاص خود را به عهده میگیرند.
- دوسر دنده: این نوع از بولت فشارهای جانبی که از بتن وارد میشود را دفع میکند.
- آب بند: این بولت فشارهای جانبی که بتن روی قالبها و دیوارهای آب بند وارد میکند را مهار میکند.
- بیرونی: این بولت، به منظور اتصال بولت آب بند به قالب بتون مورد استفاده قرار میگیرد.
- عصایی: این بولت سولجرها را به پشت بند قالبها وصل می کند.
Anchors
Anchors به معنای پیچ چفتی است که برای بست کردن روی بتن مورد استفاده قرار میگیرد. این تجهیزات معمولاً هنگام قرار دادن در بتن تعبیه میشوند. ظرفیت تحمل واقعی Anchors بستگی به، شکل و مواد سازندهی Anchors، مقاومت و نوع بتن تعبیه شده در Anchors، منطقه تماس بین بتن و Anchors و در نهایت عمق و موقعیت تعبیه شده دارد.
Hangers
دستگاهی است که برای آویختن بار قالب از فولاد سازهای، بتن پیش ساخته یا سایر اجزا استفاده میشود.
پایه – شمع (Props)
ساپورت های عمودی زیر قالب را Props مینامند. این قطعه بار قالب و سایر بارها از جمله، بار ساختار، بار مواد، بار کارگران و غیره را تحمل میکند. در سیستم قالب سنتی، میتوان آن را با چوب ساخت، اما برای ساخت و سازهای سنگین، باید آن را با فولاد یا آلومینیوم تهیه کرد.
پین و گوه
برای اتصال قالبهای بتن استفاده شده و هر چه ضخامت آن بیشتر باشد؛ اتصال بین قالبهای بتنی نیز محکمتر میشود.
ویژگیهای تعیینکنندۀ یک قالب
برای انتخاب یک قالب بتن مناسب باید به چند ویژگی اصلی آن توجه کنیم، تا بتوانیم نوع مناسب را انتخاب کنیم. چند ویژگی مختلف وجود دارد که یک قالب را برای ساخت بتن، مناسب میسازد:
مقاومت قالب
مادهای که قالب بتن را تشکیل میدهد باید به اندازهای مقاوم باشد که نیروهای مختلفی که ممکن است به آن وارد شود را تحمل کند. مانند نیرویی که از سمت بتن به آن وارد میشود.
صلبیت قالب
قالب بتن نباید به دلیل نیروهایی که ممکن است به آن وارد شود، جابهجا شود. در صورت جابهجایی قالب، سطح نهایی بتن ممکن است دچار انحرافات جدی شود که در نهایت باعث بروز مشکل در سازه بتنی نهایی خواهد شد.
مقاومت قالب
قالبی که برای بتن ساخته میشود، باید مقاومت بالایی داشته باشد. این مقاومت باید به گونهای باشد که در زمان ایجاد ضربه دچار ریزش نشود. این موضوع کاملا به موادی که برای ساخت آن استفاده شده است، بستگی دارد.
دوام قالب
دوام قالب نیز از ویژگیهای مهم دیگر یک قالب بتن مناسب است. یه عنوان مثال یکی از عواملی که روی ماندگاری قالب تاثیر میگذارد، هواست که یک قالب بتن با کیفیت باید در برابر آن مقاوم باشد. آفتاب، باد و باران نیز از دیگر عوامل موثری هستند که قالب بتن باید به آنها مقاوم باشد.
وزن قالب
وزن قالب بتن نیز یکی از ویژگیهای بتن است که کیفیت آن را مشخص میکند.
این موضوع در زمان سرهم کردن قالب اهمیت بیشتری پیدا میکند. قالبی مناسب است اجزای آن توسط کارکنان به راحتی جابهجا شود و نیازی به استفاده از ماشینهای جابهجایی نداشته باشد.
دقت ساخت قالب
از آنجایی که سرهم کردن قالب بتن، پروسهای زمانبر است، باید اجزای آن به گونهای باشد که این زمان را یه حداقل برساند. از میان ویژگیهایی که دقت یک قالب را میسنجد میتوانیم به ثابت بودن اندازه مواد، ورقهای تخته لایه و اجرای چارچوب اشاره کنیم.
سازگاری مواد سازنده قالب
موادی که قالب را میسازن نباید با بتنی که داخل آن ریخته میشود، ناسازگار باشد و با آن واکنش دهد.
مقاومت قالب
مقاومت قالبها معمولا در مقابل گرما و سرمای بیش از اندازه، کم میشود. موادی که قالب بتن را تشکیل میدهند باید به گونهای باشند که در برابر عوامل محیطی مقاومت خود را حفظ کنند.
هر ویژگی که در یک قالب بتن وجود دارد، در تصمیمگیری نهایی برای انتخاب آن موثر است.
انتخاب قالب بتن مناسب، نتیجه تجربیات یک مهندس، معمار یا کارکنان یک ساختمان است که مدت زیادی در زمینه ساخت و ساز فعالیت میکند. مطمئنا یک فرد عادی یا تازهکار در این عرصه نمیتواند انتخاب درستی در این زمینه داشته باشد، اما بدون شک اطلاعاتی که در بالا عنوان شد، به او در انتخاب بهتر کمک میکند.
برای اطلاعات دقیقتر با مهندسین مشاور در تسکو تماس بگیرید.
