ستون‌ها وظیفه انتقال بار از سقف به کف سازه را به عهده دارند. بتن‌ریزی ستون‌ها یکی از اصلی‌ترین عملیات لازم در ساخت سازه است. توجه به جزییات فرآیند بتن‌ریزی و عمل کردن به مواردی که در زمان بتن‌ریزی ضروری است، بهبود کیفیت بتن‌ریزی ستون را در‌پی خواهد‌داشت و باعث افزایش دوام و مقاومت ستون و درنتیجه سازه خواهد شد. اگر عملیات بتن‌ریزی ستون درست و طبق اصول انجام نگیرد، منجر به خرابی سازه و ترک‌خوردگی ستون‌ها می‌شود.
مراحل اجرای ستون‌های سازه بتنی
- آماده‌سازی ریشه(آماده‌سازی آرماتورهای انتظار): به آرماتورهایی که به آرماتورهای ستون بعدی متصل می‌شوند،آرماتور انتظار گفته‌می‌شود. آرماتورها اگر طول زیادی داشته‌باشند، نمی‌توان آن‌ها را مهارکرد و یا یکپارچه اجرا کرد. پس آن‌ها را به هم متصل می‌کنیم. این نوع آرماتورها حداقل 1.3 متر بیرون‌زده باقی می مانند.
- آرماتوربندی ستون: در این مرحله، باید آرماتورهای طولی و عرضی به اندازه لازم بریده و خم شوند. در هنگام برش، باید اندازه آرماتورهای انتظار برای طبقه بعد را نیز در‌نظر بگیریم.
- قالب بندی ستون: قالب‌بندی ستون یکی از مهم‌ترین عملیات در اجرای ستون‌هاست. ستون‌ها حتما باید شاقول باشند زیرا وظیفه تحمل بار وارد از طرف سقف به کف و فوندانسیون را برعهده دارند و اگر شاقول نباشند، سازه دچار مشکل می‌شود.
- بتن ریزی ستون: به تفضیل به این مورد خواهیم پرداخت.
- باز کردن قالب: بعد از بتن‌ریزی، نیاز به مدت زمانی هست که بتن کمی سفت شود تا بتوان قالب را باز کرد. این کار باید با دقت کافی صورت گیرد تا آسیبی به بتن و در نتیجه پروژه ساختمانی نرسد.
- به عمل آوردن بتن: آخرین مرحله، به عمل آوردن بتن است. این کار بلافاصله پس از بتن ریزی انجام می شود و در اصل دما و رطوبت بتن را متعادل و حفظ می کند.
در هوای گرم این کار را با پیچیدن گونی دور ستون و خیس کردن آن انجام می دهند که این کار دمای دهوا را کم کرده و رطوبت بتن را زیاد می کند. در هوای سرد این کار را پیچیدن نایلون دور ستون و استفاده از بخاری انجام می دهند که باعث افزایش دما خواهد شد.
بتن‌ریزی ستون
ستون در سازه‌های بتنی متشکل از میلگرد و بتن است. نکته قابل‌توجه در زمان ریختن بتن این است که بتن باید حالت خمیری‌مانند خود را حفظ کند و هم‌چنین به آسانی بتواند به آسانی بین ملیگردها را پر کند. هنگام بتن‌ریزی حباب‌هایی در بتن ایجاد می‌شود که برای خارج کردن این حباب‌ها از بتن، بهتر است دستگاه ویبراتور به حالت قائمه قرار گیرد تا حباب‌ها بهتر و راحت‌تر از بتن خارج شوند. ارتفاع بتن‌ریزی باید بین 0.9 تا 1.2 متر باشد تا دانه‌های بتن از هم جدا نشوند و کیفیت بتن کم نشود.
انواع روش‌های بتن‌ریزی ستون‌ها
بتن‌ریزی ستون به دو روش صورت می‌گیرد:
روش اول: این روش در سازه‌های مسکونی با ارتفاع حداکثر 3 متر کاربرد دارد و در آن بتن در دو مرحله ریخته می‌شود. نصف قالب قرار داده می‌شود . به همان میزان بتن در آن ریخته شده و ویبراسیون انجام می‌گیرد.سپس قسمت دوم قالب نیز جای‌گذاری شده و بتن باقی‌مانده نیز ریخته می‌شود.
روش دوم: در این روش با استفاده از پمپ بتن‌ریزی ستون صورت می‌گیرد. روش کار به این حالت است که لوله پمپ تا ارتفاع نزدیک به 1 متری کف ستون پایین رفته و بتن‌ریزی انجام می‌شود و در حین بتن‌ریزی لوله به سمت بالا حرکت می‌کند. باید توجه داشت که ویبراسیون باید سریعا بعد از بتن‌ریزی صورت گیرد و بتن را بهتر است هر 50 سانتی‌متر ویبره کنید.
در ساختمان‌های بلند، بتن ریزی ستون با این روش انجام می شود.
نحوه اجرای بتن ریزی ستون:
ستون یکی از اجزای مهم و ضروری در ساختمان‌سازی است که اجرای درست آن به افزایش کیفیت سازه کمک می‌کند. مراحلی برای بتن‌ریزی وجود دارد که در ادامه بیان خواهیم‌کرد و شامل مراحل زیر می‌شود:
- آماده سازی بتن: امروزه این کار تنها با روش بیچینگ اتفاق می‌افتد.در این روش، تمامی مصالح موردنیاز، جدا جدا وزن شده و به‌ترتیب داخل دستگاه میکسر ریخته شده و پس‌از مدت‌زمانی، به بتن تبدیل خواهند‌شد. نکته قابل‌توجه در این مرحله، عیار بتن است که به‌طور معمول 350 است، یعنی 350 کیلوگرم سیمان برای هر متر‌مکعب بتن نیاز است.
- مرحله اول بتن‌ریزی ستون و ویبراسیون آن: ابتدا باید محل بتن‌ریزی مرطوب شود. پس از آن ، بتن‌های ریخته شده درون سطل به کارگری که بالای ستون ایستاده‌است، داده‌شود تا نیمی از ستون را با بتن پر کند. بعد از آن، باید عملیات ویبراسیون صورت گیرد. اگر ویبراسیون به درستی صورت نگیرد، موجب کرموشدگی بتن خواهد‌شد. بتن‌ریزی ستون باید بین دمای 5 تا 30 درجه سلسیوس اتفاق بیفتد.
- مرحله دوم بتن‌ریزی ستون و ویبراسیون آن: بعد از ویبراسیون مرحله اول، ادامه بتن‌ریزی را از سر می‌گیریم تا به ارتفاع موردنظر برسیم. برای سهولت در این کار، قالب را نشانه‌گذاری می‌کنند تا هنگام بتن‌ریزی مشکلی رخ ندهد. سپس مجددا عملیات ویبره کردن را از جایی که مرحله قبل ویبره شده، شروع کرده و تا جایی که مد‌نظر هست، ادامه می‌دهیم.
نکته‌ای که باید در اینجا به آن توجه داشت، این است که ارتفاع بتن ریزی بعد از ویبراسیون کاهش می‌یابد پس باید مرحله دوم بتن‌ریزی را تا بالاتر از محل نشانه‌گذاری ادامه داد که در نهایت ارتفاع نهایی مطلوب باشد و یا اینکه بعد از ویبراسیون، مجددا مقداری بتن تا ارتفاع موردنظر ریخته شود. - چکش زدن قالب: یکی از کارهایی که کارشناسان عقیده دارند که بهتر است در زمان عملیات بتن ریزی و ویبراسیون انجام شود، چکش زدن به قالب است. این کار مانع از چسبیدن بتن به قالب می‌شود.
- شاقول کردن قالب: این امکان وجود دارد که بعد از بتن‌ریزی ستون از حالت شاقول خارج شود. به‌همین سبب دوباره ستون را تراز می‌کنند.
حل مشکل بتن‌ریزی ستون در ارتفاعات بالا
در زمان بتن‌ریزی ستون‌ها، باید این نکته را بدانید که ارتفاع قالب ستون با ارتفاع بتن یکسان نیست و می‌توان این کار را برای ارتفاعات بیشتر انجام داد. با افزایش ارتفاع ستون، بستن قالب ستون و بتن‌ریزی آن سخت‌تر خواهد بود.
هنگامی‌که ارتفاع بتن‌ریزی زیاد باشد، دانه‌های بتن از‌هم جدا می‌شوند. برای حل مشکل بتن‌ریزی 3 راهکار وجود دارد که بررسی خواهد شد:
راهکار اول: پمپ‌های بتن را تا جایی که امکان دارد وارد ستون می‌کنیم تا زمانی‌که از دکل‌های هوایی استفاده می‌کنیم. برای حل مشکل کرمو شدن یک متر ابتدای ستون، به‌جای استفاده از سنجاق، خاموت‌های لوزی را به‌کار می‌بریم تا وقتی‌که دکل کامل وارد ستون شود.
راهکار دوم: قالب‌بندی 3 طرف ستون انجام شود و قالب یک وجه ستون یک متر، یک متر اجرا شود و بتن‌ریزی آن در هر یک متر انجام شود.
راهکار سوم: استفاده از مواد روان کننده‌های بتن به حل این مشکل کمک می‌کند و از کرمو شدن بتن جلوگیری می‌کند
نکات عملیاتی در بتن‌ریزی ستون‌ها:
- پیش از شروع بتن‌ریزی، داخل قالب ستون باید تمیز شود و هرگونه کثیفی و زباله ساختمانی از آن زدوده شود.
- ویبراسیون امری الزامی است، به‌همین دلیل ویبراتور باید سالم باشد تا هیچ‌گونه مشکلی در هنگام ویبره کردن و خارج کردن حباب‌های بتن پیش نیاید.
- برای افزایش کیفیت بتن، بهتر است فاصله بین محل بتن‌ریزی و پروژه کم باشد تا ذرات بتن از هم جدا نشوند.
- بتنی که در مرحله اول از میکسر بیرون می‌آید، کیفیت مطلوبی ندارد و بهتر است از آن استفاده نشود.
- گاهی ممکن است پیمانکاران برای افزایش روان و سیال بودن بتن، به آن آب اضافه کنند. این کار مقاومت بتن را کاهش می‌دهد. هرگاه قصد این کار را داشتید، ابتدا با مهندسین و متخصصین این حوزه مشورت کنید.
- به‌هیچ وجه در زمانی که بتن سفت می‌شود به میلگردها نباید ضربه زد تا باعث جدا شدن میلگردها از بتن نشود.
- تا زمانی‌که لایه پیشین سفت نشده، باید لایه بعدی بتن ریخته شود تا لایه کلی بتن یک‌دست باشد.
- بتن در هوای گرم دیرتر می‌گیرد. در هوای سرد این کار برعکس انجام می‌شود و بتن زودتر می‌گیرد.
- فاصله بین بتن‌ریزی لایه‌های متوالی باید بین 20 تا 30 دقیقه باشد.
- در ستون‌هایی با ارتفاع بالا، ضخامت لایه بتن باید بین 30 تا 50 سانتی‌متر باشد.
سخن نهایی
ستون‌ها نقشی مهم و اساسی در دوام و استحکام سازه دارند، به‌همین دلیل باید تمامی مراحل بتن‌ریزی ستون‌ها طبقه دستور گفته‌شده انجام شود تا مشکلی برای سازه رخ ندهد.
